ISO 9001:2000 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ - 4
7.6 İzleme ve ölçme cihazlarının kontrolü
Kuruluş, taahhüt edilen izleme ve ölçmeyi ve ürünün belirlenen şartlara uygunluğunu kanıtlamak için gereken izleme ve ölçme cihazlarını belirlemelidir.(madde 7.2.1)
Gerekli olduğunda, geçerli sonuçların sağlanması için ölçme teçhizatı;
¨Belirlenmiş aralıklarla veya kullanımdan önce uluslar arası veya ulusal ölçme standartlarına kesintisiz bir zincirle izlenebilir ölçme standartlarıyla kalibre edilmeli veya doğrulanmalıdır. Bu tipte standartların bulunmadığı yerde kalibrasyon ve doğrulamada esas alınan hususlar kaydedilmelidir.
¨Kalibrasyon durumunu tesbit etmeye imkan verecek şekilde tanımlanmış olmalıdır
¨Ölçme sonuçlarını geçersiz kılacak biçimde ayarlanmamalı ve bundan kaçınılmalıdır
¨Taşıma, bakım ve depolama sırasında hasar ve bozulmalara karşı korunmalıdır.
8 Ölçme, Analiz ve iyileştirme
Kuruluş, aşağıdakiler için gerekli olan izleme, ölçme, analiz ve iyileştirme proseslerini planlamalı ve uygulamalıdır.
¨Ürünün uygunluğunu göstermek,
¨Kalite yönetim sisteminin uygunluğunu sağlamak,
¨Kalite yönetim sisteminin etkinliğini sürekli iyileştirmek.
Bu istatistiksel teknikler ve bunların kullanım derecesini de kapsayan, uygulanabilir metodların tayin edilmesini kapsar.
8.2 İzleme ve Ölçme
8.2.1 Müşteri memnuniyeti
Kalite yönetim sistemi performansının ölçümlerinden biri olarak, kuruluş, müşteri şartlarının karşılanıp karşılanmadığı hakkındaki müşteri algılaması ile ilgili bilgileri izlemelidir. Bu bilgileri elde etmek ve kullanmak için metodlar belirlemelidir.
Müşteri memnuniyeti ölçüm yöntemleri olarak;
¨Müşteri ile doğrudan iletişim kanalları kurulması,
¨Sektörel veya müşteri grubu bazında anketlerin yapılması,
¨Müşteri olmayan grup bazında anket yapılması,
¨Müşteri şikayetleri,
¨Sektörel ve/veya genel yayın organlarının kuruluş ile ilgili raporları,
¨Rekabet ile ilgili bilgiler,
¨Kuruluş içindeki müşteri ile doğrudan ilişki kuran personelin fikirleri kullanılabilir.
Müşteri memnuniyetine ilişkin izleme, ölçme, analiz ve değerlendirmeler sonucunda;
¨Müşteri memnuniyetinin arttırılması,
¨Gerekli durumlarda proses değişiminin sağlanması,
¨Sürekli iyileştirmede veri oluşturma,
¨Rekabet gücünün artması,
¨Ürün kalitesinin ölçülmesi ve iyileştirilmesi,
¨Kaynakların doğru ve etkin olarak kullanılması gibi iyileştirme çalışmaları daha etkin olarak sürdürülebilir.
8.2.2 İç tetkik
Kuruluş, kalite yönetim sisteminin;
¨Planlanmış düzenlemelere ( madde 7.1) bu standardın şartlarına ve kuruluş tarafından oluşturulan kalite yönetim sistemi şartlarına uyup uymadığını ve
¨Etkin olarak uygulanıp uygulanmadığını ve sürdürülüp sürdürülmediğini, belirlemek için planlı aralıklarla iç tetkikler yerine getirmelidir.
Tetkik edilmekte olan alandan sorumlu yönetim, tespit edilmiş uygunsuzlukların ve bunların nedenlerinin ortadan kaldırılması için gereksiz gecikmelerden kaçınarak tedbirler alınmasını sağlamalıdır. Takip faaliyetleri, alınan tedbirlerin doğrulanması ve doğrulama sonuçlarının raporlanmasını da kapsamalıdır. ( madde 8.5.2)
İç tetkikler;
¨Kalite sisteminin geliştirilmesine yardımcı olur.
¨Kalite sisteminin uygun ve etkin unsurlarının tespiti amacıyla yapılır.
¨Yönetim aracıdır.
¨Kuruluşun hedeflerine ulaşmasında yardımcıdır.
¨Uygunsuzlukların azaltılması, ortadan kaldırılması, önlenmesi için objektif delil sağlar.
Tetkik safhaları:
¨Hazırlık
¨Planlama
¨Uygulama
¨Değerlendirme
Tetkiklerin özellikleri:
¨Planlanmış ve dokümante edilmiş olmalı
¨Tetkik prosesi bağımsız ve objektif olmalı
¨Tetkikçiler kendi işini denetlememeli
¨Prosedüre uygun olarak yapılmalı
¨Sonuçlar dokümante edilmeli
¨Sorumlu yönetim personeli sonuçlardan haberdar edilmeli
¨Yönetim personeli uygunsuzluklar ve nedenlerinin ortadan kaldırılması için gerekli faaliyetleri zamanında başlatmalı.
8.2.3 Proseslerin izlenmesi ve ölçülmesi
Kuruluş kalite yönetim sistemi prosedürlerinin izlenmesi ve uygulanabilen durumlarda ölçülmesi için uygun metodları uygulamalıdır. Bu metodlar proseslerin planlanan sonuçlara ulaşabilme yeteneğini göstermelidir. Planlanmış sonuçlar başarılamadığında , ürünün uygunluğunu sağlamak için gerektiğinde, düzeltmeler ve düzeltici faaliyetler başlatılmalıdır.
Proseslerin izlenmesi ve ölçülmesi için;
¨İzleme yöntemi,
¨İzlenen ve ölçülen parametrenin yeterliliği,
¨Proseslerin değerlendirilme yöntemi,
¨İstenilen sonuçlara uygunluğu değerlendirilmelidir.
8.2.4 Ürünün izlenmesi ve ölçülmesi
Kuruluş, ürün şartlarının yerine getirildiğini doğrulamak için ürünün karakteristiklerini izlemeli ve ölçülmelidir. Bu doğrulama ürün gerçekleştirme prosesinin uygun aşamalarında planlanan düzenlemelere göre gerçekleştirilmelidir.( madde 7.1)
Kabul kriterleri ile birlikte uygunluğun kanıtları muhafaza edilmelidir. Kayıtlar, ürünün serbest bırakılmasında yetkili kişi / kişileri göstermelidir. ( madde 4.2.4)
Ürünün serbest bırakılması ve hizmetin sunumu, ilgili yetkili tarafından ve uygulanabilen durumlarda müşteri tarafından onaylanmadıkça planlı düzenlemelerin tatmin edici olarak tamamlanmasına kadar, yapılamamalıdır.
Ürün karakteristikleri şunlar olabilir;
¨Hammadde özellikleri
¨Ürünün fonksiyonel ( kullanım) özellikleri
¨Ürün kullanım ömrü
¨Ürünün kullanım şartları
¨Ürünün güvenlik ve emniyet şartları
¨Ürünün servis yükümlülüğü
¨Yasal gereklilikler ve ürüne yönelik izlenmesi gereken kriterler olabilir.
8.3 Uygun olmayan ürünün kontrolü
Kuruluş, ürün şartlarına uymayan ürünün, yanlışlıkla kullanımının veya teslimatının önlenmesi için tanımlanmasını ve kontrol edilmesini sağlamalıdır. Kontroller ve uygun olmayan ürünün ele alınmasıyla ilgili sorumluluk ve yetkiler, dokümante edilmiş bir prosedür içinde tanımlanmalıdır.
Kuruluş uygun olmayan ürünü;aşağıdaki yollardan biri veya birden fazlası ile ele almalıdır.
¨Tespit edilen uygunsuzluğu gidermek için tedbir alınması ile,
¨İlgili yetkili ve uygulanabildiği durumlarda müşteriyle mutabakatla kullanımı, serbest bırakılması veya kabulü için yetkilendirmeyle,
¨Uygun olmayan ürünün asıl amaçlanan kullanımını veya uygulanmasını engellemek için gerekli önlemlerin alınması ile,
Uygunsuzlukların yapısı ve sonra alınan tedbirlere ait kayıtlar ve alınan izinlerin kayıtları da dahil olmak üzere, muhafaza edilmelidir.(madde 4.2.4)
8.4 Veri analizi
Kuruluş, kalite yönetim sisteminin etkinliğini ve uygunluğunu göstermek ve kalite yönetim sisteminin etkinliğinin sürekli iyileştirilmesinin nerelerde yapılabileceğini değerlendirmek için uygun verileri belirlemeli, toplamalı ve analiz etmelidir. Bu analiz, izleme ve ölçme sonuçlarından çıkan ve diğer ilgili kaynaklardan çıkan verileri kapsamalıdır.
Veri analizi aşağıdakilerle ilgili bilgi sağlamalıdır.
¨Müşteri memnuniyeti ( madde 8.2.1)
¨Ürün şartlarına uygunluk ( madde 7.2.1)
¨Önleyici faaliyet için fırsatlarda dahil olmak üzere, proseslerin ve ürünlerin karakteristikleri ve eğilimleri
¨Tedarikçiler
Elde edilen analiz sonuçlarına göre;
¨Müşteri memnuniyeti,
¨Proses performansı,
¨İlgili tarafların memnuniyeti,
¨Ürün şartlarının uygunluğu,
¨Tedarikçilerin performansları, katkıları, eksiklikleri,
¨Uygunsuzlukların durumu,
¨Müşteri ihtiyaç ve beklentilerinin durumu tespit edilmelidir.
8.5 İyileştirme
Kuruluş, kalite politikasını, kalite hedeflerini, tetkik sonuçlarını, verilerin analizini, düzeltici ve önleyici faaliyetleri ve yönetimin gözden geçirmesini kullanmak yolu ile kalite yönetim sisteminin etkinliğini sürekli iyileştirmelidir.
İyileştirme faaliyetleri yapılırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmeli:
¨Ölçme, izleme ve verilerin analizi ile iyileşme trendini sağlamak için faaliyetlerin uygulanması
¨Sürekli iyileştirmenin Kalite Politikasında taahhüt edilmesi ve yönetimin bu taahhüte bağlılığı
¨Kalite hedeflerinin ölçülebilir ve sürekli iyileştirme faaliyetleri ile ilişkili olması
¨Yönetimin gözden geçirme toplantı çıktılarının iyileştirme faaliyetleri ile ilişkili olması
İyileştirme; sistemin tümüne ya da destekleyici prosesler / faaliyetler dışarıda bırakılmak üzere sistemin bir kısmına uygulanabilir.
İyileştirme araçları
İyileştirme araçları;
¨Histogram
¨Sebeb sonuç diyagramları
¨Kontrol şemaları
¨Pareto diyagramları
¨Grafikler
¨Kontrol föyleri
¨Saçılma diyagramları
¨Beyin fırtınası
¨Benzeşme diyagramları
¨Kıyaslama
¨Akış şemaları
8.5.2 Düzeltici faaliyetler
Kuruluş, tekrarını önlemek amacıyla uygunsuzlukların nedenini giderecek düzeltici faaliyetleri başlatmalıdır. Düzeltici faaliyetler karşılanan uygunsuzlukların etkilerine uygun olmalıdır. Dökümante edilmiş prosedür;
¨Uygunsuzlukların gözden geçirilmesi ( müşiteri şikayetleri dahil)
¨Uygunsuzlukların nedenlerinin belirlenmesi
¨Uygunsuzlukların tekrarlanmamasını sağlamak için faaliyet ihtiyacının değerlendirilmesi
¨Gereken faaliyetin belirlenmesi ve uygulanması
¨Başlatılan faaliyetin sonuçlarının kayıtları
¨Başlatılan düzeltici faaliyetin gözden geçirilmesi için şartları tanımlamak üzere oluşturulmalıdır.
8.5.3 Önleyici faaliyet
Kuruluş, potansiyel uygunsuzlukların oluşmasını önlemek için sebeplerini ortadan kaldıracak faaliyetleri belirlemelidir. Önleyici faaliyetler, potansiyel problemlerin etkilerine uygun olmalıdır. Dökümante edilmiş prosedür;
¨Potansiyel uygunsuzlukların ve bunların nedenlerinin belirlenmesi,
¨Uygunsuzlukların oluşmasını önlemek için faaliyet ihtiyacının değerlendirilmesi,
¨İhtiyaç duyulan faaliyetin belirlenmesi ve uygulanması,
¨Başlatılan faaliyetin sonuçlarının kayıtları
¨Başlatılan önleyici faaliyetin gözden geçirilmesi için şartları tanımlamak üzere oluşturulmalıdır
(bitti) |
