ISO 9001:2000 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ - 1
ISO NEDİR?
1947 yılında kurulan ve yaptığı standardizasyon çalışmaları sonucu sanayiye, ticarete ve tüketicilere katkılar sağlayan ISO (International Organization for Standardization) Uluslararası Standard Organizasyonudur.
TS-EN-ISO 9001:2000 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ
Artık bugünün dünyası çok küçülmüş, enformasyon, teknoloji ve iletişim alanındaki büyük gelişmeler toplumları kıyasıya bir rekabete ve her geçen gün yeni gelişmelerin yaşandığı ekonomik bir yarışa itmiştir. Mevcut dünya düzeninde ayakta kalabilmek , tüm sektörlerde müşteri ihtiyaç ve beklentilerine uygun mal ve hizmet üretiminin sağlanmasıyla gerçekleşebilecektir. Bu da ancak, kuruluşlarda, tasarım aşamasında başlayarak üretim , pazarlama ve satış sonrası hizmetlere kadar tüm aşamaları kapsayan ve sürekli gelişmeyi hedefleyen Kalite Yönetim Sisteminin uygulanmasıyla olacaktır. Günümüzde Kalite Yönetim Sistemi konusunda ISO 9000 Kalite Sistem Standardları 1987 yılında yayımlandığı tarihten itibaren en fazla ilgiyi ve uygulama alanını bulan milletlerarası Standardlar haline gelmiştir.
TS-EN-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, etkili bir yönetim sisteminin nasıl kurulabileceğini, dokümante edilebileceğini ve sürdürebileceğini göz önüne sermektedir.
ISO 9000 STANDARDLARININ GELİŞİMİ
· 1963’de MIL/Q/9858 (ABD’de savunma teknolojisinde)
· 1968’de AQAP Standardları(NATO üyesi ülkelerde)
· 1979’da BS 5750(İngiltere’de)
· 1987’de ISO 9000 serisi (ISO tarafından)
· 1988’de EN 29000 standardları(CEN tarafından)
· 1988’de TS 6000 Kalite Güvence Sistem Standardı olarak yayımlandı
· 1991’de TS-EN-ISO 9000
· 1994’de ISO tarafından revize edildi.(9001:1994 / 9002:1994 /9003:1994)
· 1996’da EN 29000 serisi EN-ISO 9000 olarak yayınlandı.
· 2000’de ISO tarafından revize edildi ve 9001:2000 olarak yayımlandı.
ISO 9000 STANDARDLARI :
TS EN ISO 9000 terimi; TS EN ISO 9000:2000, TS EN ISO 9001:2000, TS EN ISO 9004:2000 olmak üzere üç farklı standardı içerir.
1· TS EN ISO 9000:2000 Kalite Yönetim Sistemleri – Temel Kavramlar, Terimler ve Tarifler. Bu doküman kalite yönetim sistemlerinin temel kavram ve terminolojisini içerir. ISO 8402:1994 ve ISO 9001-1:1994, madde 4 ve 5’i iptal etmiş ve yerini almıştır. ISO 9000 serisinin seçim ve kullanım kılavuzu ise ISO tarafından bir broşür şeklinde hazırlanmıştır.
2· TS EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemleri – Şartlar. Bu doküman kalite yönetim sisteminin şartlarını tanımlar ve organizasyonun müşteri gereksinimlerini ve ürünle ilgili yasal ve mevzuat şartlarını karşılama yeterliliğini göstermek için kullanılır. TS EN ISO 9001:1994, TS EN ISO 9002:1994 ve TS EN ISO 9003:1994’ü iptal etmiş ve yerini almıştır.
3· TS EN ISO 9004:2000 : Kalite Yönetim Sistemleri - Performansın İyileştirilmesi İçin Kılavuz.
¨ISO 9001 yapısına paralellik gösterir ve ISO 9001 in şartlarının metnini içerir
¨Özdeğerlendirme için kılavuzluk sağlar
¨İyileştirme için net bir metod sağlar
ISO 9001 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ ( KYS ) 2000 YILI REVİZYONU :
Uluslararası Standart Örgütü ( ISO ) tarafından ilk kez 1987 yılında oluşturulan ISO 9000 serisi 1994’ de revize edilerek TKY felsefesi ile entegre edilmeye yönelik olarak içeriği genişletilmiştir. ISO 9000 Standartları her beş yıllık süreçte uygulamadan elde edilen veriler ışığında tekrar gözden geçirilmektedir. Bu bağlamda 1994’ de 1. revizyonu yapılan ISO 9000 KYS 2000 yılında 2. revizyonu yapılarak yayınlanmıştır. Buradaki en temel değişiklikler ;
ISO tarafından 1997 yılında, bir sonraki revizyonda neler yapılması gerektiğini belirlemek amacıyla geniş çaplı bir anket uygulandı. Bu anket sonuçları, kullanıcıların standardı ,hantal,kullanışsız, aşırı fonksiyonel ve hizmet sektörüne uyumsuz buldukları ve bütüncül bir yaklaşım için gerekli metotları bir araya getirmede başarısız olduğunu düşündüklerini gösterdi.
ISO Teknik Komitesi, bu bilgileri göz önüne alarak, dokümantasyon şartları azaltılarak, müşteri tatmini ve sürekli iyileştirme kavramları ön plana çıkarıldı. Ayrıca, standardın giriş bölümünde, proses yaklaşımı ana hatları ile açıklanarak; kuruluşlar, bu yaklaşımı benimsemeye teşvik edildi
Türker BAŞ, ISO 900:2000 Kalite Yönetim Sistemi, Sistem Yayıncılık No:342
ISO 9001 – 9002 – 9003 olmak üzere belgelendirmeye dayalı standartlar ISO 9001 başlığı altında teke indirgenmiştir. Değişiklikler özde TKY ile entegrasyonu daha hızlandırmaya yöneliktir. Bu amaçla 1994 4. versiyonunda “ Kalite Sistem Şartları ” ana başlığı altında tanımlanan 20 Standart Madde 2000 versiyonunda ;
4. Kalite Yönetim Sistemi ( KYS )
5. Yönetim Taahhüdü
6. Kaynak Yönetimi
7. Ürünün / Hizmetin Gerçekleştirilmesi ( ve/veya Üretim Süreci )
8. Ölçme ve İzleme ( Ölçümler, analiz ve gelişmeler ) olmak üzere 5 ana başlığının alt başlıkları olarak içeriklendirilmiştir.
1994 – 2000 VERSİYON FARKLILIKLARI :
1994 versiyonunda müşteri tatmini kavramı 4.1.1. Kalite Politikasına dayanılarak tanımlanırken ISO 9000:2000’ de bu kavram 5.1. Yönetim Maddesinin alt başlığında (5.1.a) “ Müşteri isteklerini ve yasal gereklilikleri karşılamanın önemini organizasyona iletmeli ” hükmüne yer verilmiştir. Müşteri tatmini kavramı ayrıca 1994’ den farklı olarak Yönetim Sorumluluğunun ayrı bir alt başlığı altında tanımlanmıştır. ( ISO 9000:2000 5.2. müşteri odaklılık ) Bu tanımlama ile müşteri memnuniyetinin ölçüm zorunluluğu net olarak vurgulanırken, bu ölçüm sonuçlarının ise KYS’ nin gelişimine entegre edilmesinin gerekliliği de hüküm haline getirilmiştir.
ISO 9000:2000’ de Kalite politikasının da gözden geçirilmesine vurgu yapılmıştır. ( 5.3.e ) Ayrıca ISO 9000:2000’ de Kalite Hedefleri ,Yönetim Sorumluluğu ana başlığının bir alt maddesi olarak tanımlanmıştır. ( 5.4.1. ) Bu bağlamda örgütün tüm düzeylerinde kalite politikası ile uyumlu ve ölçülebilir hedefler belirleyerek izlenecektir.
ISO 9000:1994’ de Yönetim Sorumluluğu maddesinin bir alt başlığı olarak ele alınan “kaynaklar ”, 2000 versiyonunda “ Kaynak Yönetimi ” ana başlığı altında tanımlanmıştır. (ISO 9000:2000; Madde.6 ) Bu değişiklik ile KYS’nin etkinliğinde insan kaynaklarına önem daha net vurgulanmakta ve ilave olarak “ altyapı ve çalışma ortamına ” da daha geniş yer verilmektedir. ( 6.3.ve 6.4 )
ISO 9000:2000’ de “ İç İletişim “ Yönetim Sorumluluğu maddesinin bir alt maddesi olarak tanımlanmıştır. ( 5.5.3 )
ISO 1994’ de genel olarak tanımlanan yönetimin gözden geçirme ( YGG ) sistematiği 2000’ de daha detaylı olarak ( YGG girdileri ve çıktıları şeklinde ) hükme bağlanmıştır. (Mad.5.6 )
ISO 9000:1994 ile 2000 arasındaki “ Yönetim Sorumluluğu ” yönünden önemli olabilecek farklılıklar yukarıda tanımlanmıştır. Dolayısıyla 1994’ e göre dizayn edilmiş ISO 9001 sisteminin 2000 ile entegrasyonu için aşağıdakilerin yerine getirilmesi sistemi daha etkin kılacaktır.
1. Müşteri tatmini geçerliliği mantıklı yöntemlerle sistematik olarak ölçülmelidir. Bu ölçüm sonuçları KYS’ nin sürekli geliştirilmesinde referans alınmalı ve bu süreçte standardın “ istatistiksel teknikler ” maddesi daha etkin olarak kullanılmalıdır.
2. YGG toplantılarında KYS’nin gelişimi doğrultusunda kalite politikası da gözden geçirilmeli gerekiyorsa güncellenmelidir.
3. Örgütsel düzeyde belirlenen Kalite politikası ile uyumlu hedefler, departman düzeyinde belirlenecek alt hedeflerle desteklenmeli ve YGG girdisi olarak incelenip gerekli iyileştirici kararlar alınmalıdır.
4.1994’ de görev tanımları yazılı hale getirilen personelin iş gerekleri de yazılı hale getirilmelidir. İş gerekleri ile uyumlu olmayan personel için 6.2.2 maddesi gereğince eğitim faaliyetleri planlanarak, sonuçlandırılmalıdır.
5. KYS işleyişinde önemli bir etken olan örgüt içi iletişime yönelik sistem yazılı hale getirilmeli, izlenmeli ve etkinliği gözden geçirilerek iyileştirilmelidir. Bu süreçle ilgili veriler 5.6.2 gereğince iç iletişimlerle elde edilen fikirler ve öneriler YGG girdisi olarak kullanılmalıdır.
YGG süreci 5.6.2 ve 5.6.3 maddeleri dikkate alınarak planlanıp, yürütülmelidir.
7. ISO 9000:2000 6.3 ve 6.4 maddelerinde atıfta bulunulan “ altyapı ” ve “ çalışma ortamı” alt başlığında tanımlanan hükümler, proses kontrolü hükümleri ile Kalite Sistemine entegre edilmelidir.
(devamı- Kalite Yönetim Sistemi-2'de) |
