(ergonomi devamı yazısı)

E. AĞIR FİZİKSEL ÇALIŞMA

Manuel çalışmalar işçilerde bel ağrısı ve kas ağrılarına neden olmayacak şekilde düzenlenmelidir. Uzun süreli ağır fiziksel çalışma işçilerin nefes alma hızı ile kalp atışlarını arttırır. Eğer işçiler yeterli fiziksel şartlara sahip değil ise, çabuk yorulacaktır. Eğer mümkün ise ağır işler için yardımcı araç gereç kullanılmalıdır. Mekanik güç işçilerin maruz kaldığı riski azaltacak ve verimini arttıracaktır.

Ağır işleri organize ederken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

• Ağır iş işçinin fiziksel kapasitesini aşmamalıdır.
• Ağır işler gün içine yayılmalı ve arada hafif işler yapılmalıdır.
• Günlük çalışma içinde istirahat periyotları bulunmalıdır.

Ağır fiziksel işlerin düzenlenebilmesi için aşağıdaki faktörlerin bilinmesi gereklidir:

• Yükün ağırlığı,
• İşçinin yükü ne sıklıkta taşıdığı,
• Taşınma uzaklığı,
• Yükün şekli,
• Yükü taşımak için gerekli zaman.

Özellikle elle taşımanın olduğu işlerde yapılması gerekli iyileştirmeler şöyle sıralanabilir:

Yükün ağırlığı azaltılmalı;

• Yükün ağırlğını azaltın,
• Bir seferde taşınacak yük miktarını (sayısını) düşürün,
• Fazla yükler için birden fazla kişiyi devreye sokun.

Daha kolay taşıma sağlanmalı;

• Yükün ağırlık merkezi işiye yakın olacak şekilde planlanmalıdır,
• Vücüdun eğilmesini engellemek için depolama yapılan yer bel hizasında veya daha yukarda olmalıdır,
• Yükü bel yüksekliğine kadar mekanik kaldıraçlarla taşıyın,
• Yükü taşımak için birden fazla kişi gerekebilir.
• Daha rahat taşıma için yükü yuvarlanan malzemeler üzerinden kaydırın.
• Yükü transfer etmek için kemer, kayış ve el tutamakları kullanılmalıdır.  

Depolama teknikleri geliştirilmelidir;

• Uygun yükseklikte raflar, paletli standlar ve destekler kulanılmalıdır.
• Paletlerde yük taşırken yükü yaymak amacıyla paletin ortasına yeleştirin.

Taşıma mesafesini en aza indirilmeli;

• Çalışa alanının yeniden düzenleyin,
• Üretim ve depolama alanını yeniden planlayın.

Taşınması gerekli yük sayısı azaltılmalı,

• Yük taşıma için daha fazla kişi görevlendirin.
• Mekanik yardım kullanın.
• Depo ve çalışma alanını yeniden gözden geçirin.

Taşıma sırasında vücudun dönmesini engellenmeli;

• Yük daima vücudun önünde bulunmalıdır.
• Tüm vücutla birlikte dönmek için yeterli alan sağlanmalıdır.
• Vücut ekseni üzerinde değil ayak hareketi ile dönme yapılmalıdır.

F. İŞ DİZAYNI

İnsan faktörü dikkate alındığında, iş dizaynı çok önem taşır. İyi organize edilmiş bir iş, işçnin sağlık ve güvenlik koşullarını arttıracağı gibi onun ruhsal ve fiziksel yaşamını olumlu olarak etkiler.

İş düzeninde dikkat edilecek noktalar şöyle sıralanabilir;

• İşin gerektirdiği görevlerin saptanması,
• Her görev için gerekli olan performans özellikleri,
• Performens için kaç adet görevin gerektiği,
• Görevin tamamlanabilmesi için gerekli araç-gereç,
• İşin tamamlanabilmesi için gerekli görevler.  

Ek olarak, iyi düzenlenmiş bir iş planı aşağıdaki özellikleri içermelidir;

• İş sırasında işçinin vücut pozisyonu değişmelidir,
• Ruhsal olarak motive edici faktörler bulunmalıdır,
• Çalışma çevresi, çalışma alışkanlıkları, personel gereksinimleri doğrultusunda işçi kendi kararı dorultusunda çalışma aktivitesini değiştirebilmelidir,
• İşçi sorumluluk duygusunu hissedebilmelidir.
• İşçi işin gerektirdiği eğitimi almalıdır.
• İşçiler işin tamamlanabilmesi için ihtiyaç duyulan çalışma ve dinlenme sürelerine sahip olmalıdırlar,
• Yeni bir iş için işçiler çalışma periyotlarını düzenleyebilmelidirler.

4. Sağlık-Güvenlik Görevlilerinin Sorumlulukları:

Ergonomi programının uygulanmasında işyerlerinde en fazla görev sağlık ve güvenlikle ilgili çalışanlara düşmektedir. Ülkemizde bu görevlerin işyerindeki yansıması İşyeri Hekimi ve İş Sağlığı/Güvenliği Uzmanı'dır.

Temel olarak adı geçen iki disiplin, kötü işyeri koşularından kaynaklanan sağlık ve güvenlik prıoblemlrini ergonomi ilkeleri düzeyinde çözebilirler.

İşyerinde ergonomik problemlerin varlığını ve ne ölçüde bulunduğunu anlamak üzere sorumlular şu soruları kendilerine sormalıdırlar:

• Yapılan işler, kullanılan aletler ve çalışma ortamı işçilere ve operatörlere ne kadar uygundur?
• İşçiler özel işlerini yaparken ne kadar güç kullanmakta ve nekadar zaman harcamaktadırlar,
• Ne kadar tekrarlanan vücut hareketi vardır.

Yanıtı istenen soruları bulabilmek için özellikle işyeri risk analizlerine, kontrol listelerine, işçilerle birlikte çalışmaya gerek vardır.

5. SONUÇ

Ergonomik koşulların iyileştirilmesi işyerinde kazaların azalmasına, kayıp işgünlerinin azalmasına, fiziksel ve ruhsal hastalıkların yokedilmesine neden olur.

Ancak burda unutulmaması gerekli konu ergonominin bir bilim olduğu ve bilimsel yöntemler kullandığıdır.

 Doç.Dr. Oya Hazer